Medicinale cannabis voor ADHD?

Vraag:

Een man van middelbare leeftijd komt met de vraag of hij cannabis op recept kan gebruiken.

Hij is in het verleden lang ambulant in behandeling geweest met als diagnose classificatie ADHD met daarbij vermoeden van persoonlijkheidsstoornis met cluster B trekken. Er is ook sprake geweest van alcohol en langdurig cannabis gebruik. Verscheidene andere medicamenteuze en non farmacologische behandelingen hebben onvoldoende effect gehad.

Twee vragen:

1. Zijn er andere mogelijkheden in de behandeling dan medicinaal gebruik cannabis?
2. Kan er een indicatie gesteld worden  voor medicinaal gebruik van cannabis en wat is bekend over bijwerkingen en risico’s op langere termijn?

Antwoord:

Het grote probleem met het voorschrijven van medicinale cannabis is de summiere wetenschappelijke bewijsvoering voor dit gebruik, zelfs ook voor de behandeling van chronische pijn. Dit betekent ook dat er weinig systematische ervaring is met langdurig gebruik van medicinale cannabis. Er is wel meer bekend over de neveneffecten van chronisch cannabisgebruik ( bijvoorbeeld http://www.trimbos.nl/onderwerpen/alcohol-en-drugs/cannabis/cannabis-algemeen/risicos). Globaal gesteld is niet te verwachten dat langdurig cannabisgebruik gelijk bevorderlijk is voor de lichamelijke en mentale gezondheid.

In ieder geval is er geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van (medicinale) cannabis bij ADHD. Vele ADHD-patiënten, zoals ook uw patiënt, gebruiken cannabis, maar dit betekent nog niet dat ze er baat bij hebben. Veeleer wijst dit op een cannabisverslaving. Met een pessimistische bril bekeken kan de hulpvraag van uw patiënt ook opgevat worden als een verzoek om zijn cannabisverslaving kosteloos te kunnen verderzetten.

Met de bovenstaande informatie wordt de suggestie gewekt dat hij sinds zijn jeugd nooit langdurig abstinent is geweest van cannabis. Het zou ook zomaar kunnen dat het chronisch gebruik van cannabis de beschreven klachten (onrust, concentratiezwakte, emotieregulatieproblemen) versterkt; het bewijs is pas geleverd als de klachten niet verminderd zijn na langdurige abstinentie (maar blijft de moeite om te onderzoeken).

Of u hem medicinale cannabis voorschrijft, hangt dus erg af van de verwachtingen die u hiervan heeft, en de kwaliteit van de werkrelatie, die u met uw patiënt heeft. Uw patiënt heeft meerdere chronische problemen, dat maakt de situatie niet eenvoudiger. Hierbij is voorstelbaar dat, wanneer uw patiënt zijn zinnen heeft gezet op medicinale cannabis, alternatieven gedoemd zijn om te mislukken. Het is aan u hoe u met deze druk omgaat.

Als uw patiënt toch overtuigd blijft van de meerwaarde van medicinale cannabis, en u toch besluit hierin mee te gaan, dan is het aan hem deze meerwaarde ook concreet te bewijzen in een proefbehandeling (van bijvoorbeeld 3 maanden). Een symptomatische verbetering is hierbij onvoldoende, het gaat er dan om dat patiënt ook laat zien beter te kunnen functioneren; vooraf kan afgesproken worden hoe deze verbetering kan getoetst worden. Blijft de verbetering uit, dan kan het voorschrijven na de proefbehandeling gestaakt worden. Een verder te verwachten probleem is dat uw patiënt grote moeite heeft om zich aan een afgesproken dosering te houden, gezien zijn verslavingsgeschiedenis.

Uit dit antwoord mag u inderdaad concluderen dat er geen indicatie is voor medicinale cannabis bij ADHD en dat ik bij deze patiënt gezien zijn psychiatrische comorbiditeit een (proef)behandeling niet kan adviseren.

Beantwoord door: Pieter-Jan Carpentier (psychiater)